Трамп: ҳамла фикри баде буд
Дар пайи эъломи тасмими Вашингтон мабнӣ бар хориҷ кардани нерӯҳои амрикоии мустақар дар Сурия, Раҷаб Тайииб Урдуғон, раисҷумҳури Туркия рӯзи чаҳоршанбе 9 октябр аз оғози ҳамлаи артиши кишвараш ба хоки Сурия таҳти номи “амалиёти “Чашмаи сулҳ”” хабар дод.
Доналд Трамп чанд соат пас аз эъломи оғози ҳамлаи Туркия ба Сурия гуфт, ки ин иқдоми Анқара “идеяи баде” буда ва мавриди таъйиди Иёлоти муттаҳида нест.
Раисҷумҳури Амрико дар баёнияе дар ҳамин замина, ки Кохи сафед онро мунташир кард, зимни даъвати давлати Анқара ба “ҳифозат аз ақаллиятҳои динӣ” гуфтааст: “Ин ҳамла мавриди таъйиди Иёлоти муттаҳида нест ва Амрико ба Туркия сароҳатан гуфта, ки ин амалиёт идеяи баде будааст.”
Оқои Трамп дар баёнияи хеш меафзояд: “Туркия гуфтааст, ки дар ҷараёни амалиёти низомии худ дар хоки Сурия муроқиби ақаллиятҳои мазҳабӣ аз ҷумла масеҳиён хоҳад буд ва итминон додааст, ки ин иқдоми низомии мунҷар ба бӯҳрони инсонӣ нахоҳад шуд. Мо ҳам аз онҳо мехоҳем, ки ба ин тааҳҳуди худ амал кунанд.”
Дар баёнияи раисҷумҳури Амрико дар мавриди амалиёти артиши Туркия алайҳи курдҳои Сурия ҳамчунин омадааст: “Туркия аз тарафи дигар масъулият дорад, ки аз ин пас ҳамаи аъзои гурӯҳи давлати исломӣ (Доъиш)-ро, ки ҳам акунун зиндонӣ ҳастанд, ҳамчунон дар ҳабс нигаҳ дорад то онҳо ба ҳеҷ ваҷҳ натавонанд бори дигар ин гурӯҳро муташаккил созанд.”
Русия: Дахолат намекунем
Ба думболи оғози ҳамлаи артиши Туркия ба шимоли шарқии Сурия, Владимир Ҷабборов, муовини аввали комиссияи равобити хориҷии маҷлиси Русия – Дума гуфт, кишвараш дар муноқишаи низомӣ миёни Туркия ва Сурия дахолат намекунад.
Хабаргузории РИА-Новостии Русия бо нақли ин изҳороти ин мақоми русӣ ҳамчунин аз қавли ӯ навишт: “Ҳамлаи низомии Туркия метавонад ба унвони дастандозӣ ба ҳокимияти миллии Сурия талаққӣ шавад.”
Пеш аз ин Владимир Путин, раисҷумҳури Русия дар гуфтугӯи телефонӣ бо Урдуғон вайро аз “ҳар гуна иқдоме, ки дар раванди сулҳи ин кишвар ихтилол эҷод кунад” бар ҳазар дошта буд ва аз вай хоста буд пеш аз ҳар иқдом “дар бораи он бештар фикр
кунад”.
Эрон
Мақомоти Эрон, аммо то шомгоҳи чаҳоршанбе, 9 октябр ҳеҷ вокунише ба амалиёти низомии Туркия нишон надоданд. Ҳеҷ як аз мақомҳои расмӣ ва давлатӣ дар Теҳрон изҳори назаре дар хусуси ҳамлаи Туркия ба шимоли шарқии Сурия накарданд.
Танҳо вокуниш ба хабари лағви сафари Алӣ Лориҷонӣ ба Туркия марбут мешавад. Раиси маҷлиси Эрон рӯзи чаҳоршанбе эълом кард ба далели анҷоми амалиёти низомии Туркия дар хоки Сурия, сафари худ ба Истамбулро лағв мекунад. Лориҷонӣ, қарор буд, барои ҳузур дар як иҷлоси парлумони роҳии Туркия шавад.
Арабистон, Аморот, Баҳрайн ва Лубнон
Арабистон, Аморот, Баҳрайн ва Лубнон ҳам чаҳоршанбешаб ҳамлаи артиши Туркия ба манотиқе дар шимоли шарқи Сурияро маҳкум карданд. Дар Арабистон як мақоми вазорати хориҷаи ин кишвар ҳамлаи Туркия ба Сурияро иқдоме дар нақзи якпорчагӣ, истиқлол ва ҳокимияти Сурия донист.
Вазорати хориҷаи Лубнон низ амалиёти низомии Туркияро ишғолгарии хоки Сурия донист ва гуфт, ин ҳамла миллати Сурияро дар маърази қатл ва оворагӣ қарор медиҳад.
Ин вазоратхона аз Анқара хост дар тасмими худ бознигарӣ кунад ва бо кишварҳои зирабт барои бозгардондани субот ҳамкорӣ кунад.
Ҳамчунин хабаргузории расмии Амороти муттаҳидаи арабӣ низ эълом кард, Абудабӣ ба шиддат ҳамлаи низомии Туркия ба хоки Сурияро маҳкум мекунад.
Вазорати хориҷаи Баҳрайн низ ҳамлаи Туркия ба хоки Сурияро нақзи қавонини байналмилилӣ ва ҳокимияти Сурия ва якпорчагии сарзамини ин кишвар донист.
Артиши миллии Сурия: Ба курдҳо раҳм намекунем
Нерӯҳои артиши миллии Сурия (“артиши озод”-и собиқ), ки Туркия аз онҳо пуштибонӣ мекунад, аз тасмими давлати Анқара барои ҳамла ба Сурия истиқбол карданд.
Шӯришиёни сурии мавриди ҳимояти Туркия, рӯзи чаҳоршанбе эълом карданд, ҷангҷуёни ин гурӯҳ ба нерӯҳои гурӯҳи ИПГ, ягонҳои мудофеъи халқ “раҳм нахоҳанд кард” ва бо “мушти оҳанин” ба онҳо зарба хоҳанд зад.
Масъулони артиши миллии Сурия дар баёнияе, ки рӯзи чаҳоршанбе дар ин замина мунташир карданд зимни эъломи ин, ки курдҳо барои онҳо “роҳи дигаре боқӣ нагузоштаанд, хитоб ба нерӯҳои таҳти амри худ навиштанд: “бо мушти маҳкам ба онҳо зарба бизанед ва бо оташе, ки бар саршон мерезед, маззаи ҷаҳаннамро ба онҳо бичашонед.”
Артиши миллӣ бо ин ҳол дар ин баёния аз нерӯҳои худ хостааст то ба ғайринизомиён ва касоне, ки ба онҳо ёрӣ мерасонанд коре надошта бошанд.
Иттиҳодияи Аврупо Туркияро ба хештандорӣ фаро хонд.
Ҷон Клод Юнкер, раиси комиссияи Аврупо зимни даъват аз Туркия ба хештандорӣ, аз ин кишвар хост амалиёти низомӣ дар хоки Сурияро мутаваққиф кунад. Ў рӯзи чаҳоршанбе хитоб ба мақомҳои Анқара гуфт: “Агар ҳадаф аз ин нақшаи шумо эҷоди ба истилоҳ минтақа амн бошад, интизор надошта бошед, ки иттиҳодияи Аврупо ҳазинае барои он бипардозад.”
НАТО: Туркия санҷида рафтор кунад
НАТО дар вокуниши мӯҳтотонатар аз Туркия хост санҷида амал кунад.
Янс Астултенберг, раиси паймони Атлантики шимолӣ – НАТО соате пас аз эъломи оғози ҳамлаи артиши Туркия ба шимоли шарқии Сурия гуфт: “Умедворам амалиёти Туркия дар Сурия санҷида ва мутаносиб бошад.”
Кишварҳои қудратманди Аврупо – Олмон, Фаронса ва Бритониё қасд доранд дар вокуниш ба ҳамлаи Туркия ба Сурия, баёнияи муштараке содир кунанд.
Давлат Фаронса рӯзи чаҳоршанбе аз ҷониби худ ҳамлаи Туркия ба хоки Сурияро ба шиддат маҳкум кард. Вазири мушовир дар умури Аврупои Фаронса гуфт, ки ин узви Шӯрои амният ба ҳамроҳи узви дигари он, яъне Бритониё, қасд доранд барои баррасии мавзӯъи ҳамлаи Туркия ба Сурия, аз Шӯрои амнияти Созмони милали муттаҳид дархости баргузории нишасти изтирорӣ кунанд.
Фаронса пеш аз оғози ҳамлаи Туркия аз эҳтимоли чунин иқдоме ибрози “нигаронии шадид” карда буд.
Давлати Олмон низ дар вокуниши манфӣ ба ҳамлаи Туркия ба Сурия хостори таваққуфи ин иқдом шуд. Ҳоику Мос, вазири умури хориҷаи Олмон дар ин замина гуфт: “Амалиёти Туркия мунҷар ба бесуботии бештари минтақа шуда ва мумкин аст ҳатто ба тақвияти гурӯҳи давлати исломӣ (Доъиш) бианҷомад.”
Нидерланд сафири Туркияро иҳзор кард
Бархе аз дигар кишварҳои аврупоӣ аз ҷумла Италия ва Дания низ аз ҳамлаи Туркия ибрози нигаронӣ карданд.
Ҷузеппа Кунта, нахуствазири Италия гуфт, ки ин амалиёт ба “бесуботӣ”-и минтақа доман зада ва ба шаҳрвандони ғайринизомӣ осеб хоҳад расонд.
Вазири умури хориҷаи Дания ҳам бо ”таассуфбор” ва “иштибоҳ” хондани тасмими давлатмардони Туркия ба анҷоми амалиёти низомӣ дар хоки Сурия гуфт: “Ин тасмим паёмадҳои ҷиддӣ барои шаҳрвандон дошта ва бар мубориза бо Доъиш низ таъсири [манфӣ] хоҳад гузошт.”
Дар миёна вокунишҳои шифоҳии аврупоиён ба ҳамлаи Туркия, давлати Нидерланд дар иқдоми дипломатикӣ сафири Туркияро эҳзор кард.
Вазорати умури хориҷаи Нидерланд баъд аз зуҳри чаҳоршанбе бо интишори баёнияе эълом кард сафири Туркия дар ин кишварро дар эътироз ба вуруди артиши ин кишвар ба хоки Сурия эҳзор ва маротиби эътирози худро ба ин рафтори давлати Анқара ба вай иблоғ кардааст.
Таҳдиди Сурия алайҳи Туркия пеш аз ҳамла
Рӯзи чаҳоршанбе пеш аз эъломи ҳамла, давлати Сурия Туркияро таҳдид кард дар сурате, ки дар хоки ин кишвар иқдоми низомӣ анҷом диҳад аз ҳама абзорҳои худ барои муқобила бо Анқара истифода мекунад.
Хабаргузории расмии Сурия гузориш дод, ки давлати Сурия шадидан изҳороти мақомоти Туркияро маҳкум мекунад ва хоҳони поён додани таҷаммӯъи нерӯи низомӣ пушти марзҳои ин кишвар шуд.
Ин гузориш, ки ба нақл аз як манбаъ дар вазорати хориҷаи Сурия мунташир шуда, дар идома меафзояд: “Таҷаммӯъи низомиёни Туркия дар марзҳои Сурия, нақзи фоҳиши ҳуқуқи байналмилал ва ҳамчунин қатъномаҳои Шӯрои амнияти Созмони милали муттаҳид ба шумор меравад.”
Димишқ ҳамчунин бо “хасмона” хондани иқдомоти Раҷаб Тайииб Урдуғон, онро таъйиди амалкарди тавсеаталабонаи Туркия дар арзи Сурия донист. Дар идомаи ин гузориш, давлати Сурия зимни таъкид бар ҳифзи ҳокимият ва тамомияти арзии худ, ба Анқара ҳушдор дод: “Агар Урдуғон даст ба ҳамла ба хоки Сурия бизанд, на танҳо худро дар канори террористҳо қарор медиҳад, ки ҷойгоҳи худро ба унвони зомини музокироти Остона аз даст медиҳад ва ин зарбаи мӯҳлик ба раванди сиёсии ҳали бӯҳрони Сурия хоҳад буд.”
Комрон Матин дар гуфтугӯ бо Еврониюс: Хурӯҷи Амрико аз Сурия, курдҳоро ба Димишқ наздик мекунад
Ҳадафи Урдуғон аз ҳамла ба курдҳои Сурия чист?
Ин манбаъ дар вазорати хориҷаи Сурия ҳамчунин бо интиқод аз гурӯҳҳои курд афзуд: “Мо пештар борҳо ба гурӯҳҳои курд дар бораи паёмадҳои такя кардан ба Амрико ҳушдор дода будем ва аз онҳо хоста будем абзоре дар хидмати сиёсатҳои Амрико алайҳи ватаншон набошанд вале ин гурӯҳҳо ба ин ҳушдорҳо таваҷҷӯҳе накарданд ва ба абзоре дар дасти бегонагон табдил шуданд.”
Гурӯҳҳои курди худмухтор дар шимоли шарқи Сурия имрӯз чаҳоршанбе дар пайи таҳдидҳои Туркия барои оғози амалиёти низомӣ, басиҷи умумӣ дар ин манотиқ эълом кардаанд.
Туркия чанд ҳафтае буд, ки бар лузуми иқдоми низомӣ алайҳи гурӯҳҳои курд дар шимоли шарқи Сурия таъкид мекард. Доналд Трамп ду рӯзи пеш дар чандин твит таъкид кард вақти он фаро расида Амрико сарбозҳои худро аз Сурия хориҷ кунад ва ба он чи ӯ “ҷангҳои бепоён” хонда хотима дода шавад.
Евронюс